Większość społeczeństwa doskonale potrafi wychwycić u dziecka lub u osoby dorosłej wadę wymowy. Określa ją całkiem trafnie seplenieniem, niepłynnością mowy lub brakiem głoski [ r ]. Jeśli jednak zapytać, skąd te wady wymowy się wzięły, moglibyśmy poczuć lekkie skonfundowanie.
Co to wada wymowy?
Zacznijmy od początku. Co to wada wymowy? To najkrócej definiując nieprawidłowa realizacja fonemów, która wykracza poza normy językowe ustalone w danym języku. Rodzic, który słyszy u swojego dziecka nieprawidłowo realizowaną głoskę, intuicyjnie wie, że w niedalekiej przyszłości trzeba będzie to skorygować. Niewiadoma zaczyna się jedna wówczas, gdy rodzic zastanawia się, skąd ta wada wymowy się wzięła. I wtedy pojawia się logopeda, cały na biało, który szybko wyjaśni, że wśród głównych przyczyn wad wymowy znajdują się:
- zmiany anatomiczne w obrębie aparatu artykulacyjnego,
- nieprawidłowa praca narządów mowy,
- zaburzenia związane ze słuchem,
- niewłaściwe wzorce artykulacyjne występujące w otoczeniu.
Anatomia
Czasami przyczyną wad wymowy jest po prostu anatomia, którą specjalista może wychwycić i zalecić strategię działania. Wśród najbardziej charakterystycznych są przerost migdałka gardłowego, ankyloglosja, wady zgryzu czy rozszczep warg i/lub podniebienia. Wczesna diagnostyka i regularna terapia logopedyczna pozwalają dziecku poprawnie komunikować się z rówieśnikami.
Nieprawidłowa praca narządów mowy
Kolejną przyczyną jest nieprawidłowa praca narządów mowy. Jeśli dziecko ma obniżoną sprawność mięśni narządów mowy, np. w wyniku przerostu migdałka, oddycha torem ustnym, lub wykazuje nieprawidłowości w przebiegu czynności ssania, gryzienia, żucia, odgryzania, połykania, możemy spodziewać się konsekwencji w postaci niewłaściwie realizowanych głosek.
Zaburzenia słuchu
Gdy dziecko nie odbiera dźwięków z otoczenia w wyniku zaburzonego słuchu, przełoży się to z pewnością na jego artykulację. Słuch warunkuje mowę, a odbiór dźwięków mowy warunkuje wymowę. Trzeba tu nadmienić, że mamy kilka rodzajów słuchu i każdy jest istotny, gdy chodzi o rozwój mowy i wymowy naszych dzieci.
Czynniki środowiskowe
Czasami wady wymowy naszych dzieci mają bardzo prostą etiologię i jest nią wada wymowy osoby dorosłej, która ma częsty kontakt z dzieckiem, np. rodzic, babcia, dziadek, niania. A zatem czynniki środowiskowe. Dziecko uczy się przez naśladownictwo, potrafi naśladować nawet ten sam sposób oddychania opiekuna, choć anatomicznie nie istnieją przeszkody, by oddychało w sposób prawidłowy.
